สมาคมนิสิตเก่าจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยแห่งแคลิฟอร์เนีย ในเครือสมาคมนิสิตเก่าจุฬาฯ ในพระบรมราชูปถัมภ์

Diarrhea

ตอนที่ 6

น.พ. สุวัฒน์ สุวรรณวานิช

เลือดออกจากแผลลำไส้ Bleeding Peptic Ulcer

ขอเล่าเรื่องอำเภอแม่สายให้ฟังเล่น ๆ ตอนผมมีอายุราว ๆ 9-12 ผมต้องไปอาศัยญาติอยู่ที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ที่นั่นมีดอยตุงที่มีชื่อเสียง สมัยก่อนเพราะที่ตั้งของกองทัพจีนกองพล93 และเป็นแหล่งค้าฝิ่นและทำการผลิตมอร์ฟินจากฝิ่น ของพวกฮ่อ ภายใต้การคุ้มกันของนายตำรวจใหญ่ ๆ ในสมัยของนายตำรวจที่ใหญ่ที่สุดก็คือ พลตำรวจเอก เผ่า ศรียานนท์ คนฮ่อก็คือคนจีนที่อยู่แถวมณฑลยูนาน สี่ฉวน แต่ได้เปลี่ยนศาสนาเป็นอิสลามในราว ๆ ราชวงศ์หยวนของจีน ของจักรพรรดิ กุปไล่ข่าน คนจีนเรียกศาสนาอิสลามว่า หูย แล้วทำไมถึงถูกเรีบกว่า ฮ่อ ผมก็ไม่รู้ ครูภาษาจีนของผมก็เป็นชาวฮ่อเหมือนกัน ดินแดนที่ชาวฮ่อไปกว้านซื้อฝิ่นมาขายก็อยู่ในแคว้นทางเหนือของพม่า ซึ่งเป็นของไทยใหญ่ แต่ถูกพม่าโกงกลืนเสียดื้อ ๆ สมัยที่ผมอยู่นั่นยังมีเจ้าฟ้าไทยใหญ่อยู่วังในเมืองเชียงตุง แถวติด ๆ กับชายแดนของจีน พูดแล้วไทยใหญ่ก็คงจะเป็นหนึ่งในสิบสองปันนานั่นเอง

สมัยนั้นผู้ใหญ่พาผมขึ้นรถไฟที่หัวลำโพง แล้วก็ไปลงที่จังหวัดลำปาง มีชื่อมากเรื่องแมลงวันชุมของตัวอำเภอประจำจังหวัด ต้องกินอาหารในห้องกันกระสุน ขอโทษ ห้องมีมุ้งลวดบุกันแมลงวันมันมาทิ้งระเบิด และรถม้าสัญญลักษณ์ประจำเมือง นอนค้างคืนแล้วรุ่งเช้าก็ขึ้นรถประจำลำปาง แม่สาย ผมก็แปลกใจว่าข้างหลังรถทั้งโดยสารและบรรทุกนั้น เขามีถังสูง ๆ เอาไว้เผาไม้หรือถ่าน ควันลอยคุ้งไปหมด เหมือนเรือยนตร์เผาไม้สมัยก่อน แน่นอนรถยนตร์แบบเผาฟืนจะเอาแรงที่ไหนมาวิ่งเร็ว ๆ แข่งกับม้าละครับ ทางจากลำปางไปถึงพะเยาก็วกวนน่าดู ขึ้นเขาลงเขาไม่หยุด ระหว่างทางก็มีปู่เจ้าหลายองค์ เวลาขับผ่านก็ต้องบีบแตรทำการเคารพต่อท่านทั้งหลาย แตรก็แบบแตรยางดังแป๊ด ๆ ฟังแล้วรัญจวนหัวใจน่าดู จากพะเยาถึงแม่สายเป็นที่ราบ ถนนก็ใช้ได้ทีเดียว เพียงแต่หัวสั่นหัวคลอนตามแบบฉบับของทางหลวงไทยสมัยนั้น ถนนก็มีเพียงสองลู่ คือไปและกลับ แต่บางรายก็ไปแล้วไม่กลับก็มี เพราะถูกเบียดตกถนนโดยรถบรรทุก ตกลงเหวหรือไม่ก็ประสานงากับอีกคัน ตายทั้งคัน

ที่อำเภอแม่สายนี่เป็นเมืองดุ แต่รวยเพราะการค้าขายหลายอย่าง แต่ละอาทิตย์ต้องมีคนถูกยิงตาย ผมเป็นเด็ก พอได้ยินมีคนตายก็ใช้ขาสั้น ๆ ที่ค่อนข้างยาววิ่งไปดูกัน รายที่ถูกยิงที่หัวก็คงไม่มีอะไรน่าดู เห็นแต่เลือดและอะไรขาว ๆไหลออกมาตามรูที่กระสุนเข้าและออก เริ่มมีแมลงวันมาเกาะกันหนาแน่นเหมือนคนดู คงรอเจ้าหน้าที่เก็บศพ คิดว่าคงไม่มีการชันสูจน์ศพกัน ส่วนศพที่น่าทึ่งที่สุดคือถูกยิงที่ท้อง แล้วเห็นลำไส้สีขาว ๆ หลายขดปนเลือดออกมากองที่ข้างตัว มีหมาหลายตัวคอยมาดม ๆ พอ ๆ กันชาวบ้าน แต่ถูกชาวบ้านไล่ออกไป ฟังผู้ใหญ่เขาคุยกัน เข้าใจว่า คนที่ตายโดยมากเป็นหัวหน้าพวกขนฝิ่น เพราะไปดัดหลังพ่อค้าฝิ่น หัวหน้าพวกนี้เมื่อตกลงขนให้แล้วก็จะจ้างลูกหาบฝิ่น เดินเลาะตามป่าและกลางทุ่ง แต่เขาจะไม่ใช้ทางหลวง แต่อาจตัดป่าออกไปแล้วใช้ถนนเล็ก ๆ เดินลัดเลาะไปจนถึงลำปาง ด้วยสมัยก่อนไม่มีรถเล็ก หรือปิ๊คอัพ อาจมีมอเตอร์ไซ แต่ไม่พอบรรทุก เพราะต้องใช้ลูกหาบกันเป็นสี่ห้าคนทีเดียว เมื่อถึงลำปางแล้ว พ่อค้าก็ให้คนอื่นรับช่วงต่อไป หัวหน้าก็ได้เงินค่าขน แล้วก็หมดหน้าที่ แล้วให้เจ้าหน้ารถไฟ ซ่อนไปตามตู้ การหักหลังก็คือจะกลับมาบอกเจ้าของฝิ่น หรือ พ่อเลี้ยง ว่าระหว่างทางถูกตำรวจจับไปหมด อ้ายแบบนี้จะไปหาหลักฐานที่ไหน เพราะคงไม่มีโรงพักไหนจะลงบันทึกถึงการจับกุมกัน และใครจะใจกล้าไปสอบหาว่าที่โรงพักไหน แน่นอนไม่ว่าหัวหน้า หรือตำรวจที่จับได้ ก็คงเอาไปแบ่งกันแหละ

การที่ฝิ่นถูกจับได้แต่ละครั้งมันหมดเงินไปมาก บางพ่อค้า หรือพ่อเลี้ยงถึงกับหมดตัวเลยทีเดียว ตัวหัวหน้าคุมนี่สำคัญ จะถูกจับหรือหักหลังก็อยู่ที่เขา "ไหนบอกว่าฝิ่นของกูถูกจับ แล้วมึงเอาเงินที่ไหนมาปลูกบ้านใหม่ให้เมียน้อยละว้า" ถ้าโกงเขามาแล้วมาทำสุรุ่ยสุร่าย พักเดียวก็กลายเป็นศพไปเลย ไม่ต้องไปดักที่ไหนละครับ ที่บ้านเมียน้อยคนโปรดนั่นแหละ ปืนหรือครับก็ซื้อจากทหารกองพล 93 ที่ประจำแถวดอยตุงนั่นแหละ พวกมือปืนรับจ้างเดินกันเกลื่อนถนนหมด สมัยก่อนไม่มีวิชารอยนิ้วมือเลยไม่มีประวัติ มีแต่รอยตีนหมาเสียมากกว่า

เอ๊! แล้วมาเกี่ยวข้องอะไรกับเรื่องหมอ ๆ ของผมเล่าครับ ใจเย็น ๆ หน่อย ถามมาก ต่อว่ามากเดี๋ยวเขาก็เอาอึมาราดใส่หัวหรอก ที่ตัวอำเภอแม่สายถึงจะรวยด้วยการค้าฝิ่น การค้าขายกับคนฮ่อ คนพม่าคนเผ่าตามภูเขา ผ่านด่านท่าขี้เหล็ก ที่ขายแดนพม่า แต่ไม่ยักมีหมอหรือแพทย์ มีแต่หมอแบบสมัยใหม่ชั้นสอง ชื่อหมอกู๋ (เท่าที่ผมจะจำได้) พอจะเย็บแผล รักษามาเลเรีย โรคผู้หญิงได้สบายมาก ส่วนอนามัยก็เป็นเพียงอนามัยชั้นสอง รักษาโรคไม่เป็น ถ้าเป็นอะไรกันหนักหนาก็เชิญไปที่โรงพยาบาลประจำจังหวัดเชียงราย ผมยังเคยนอนป่วยที่โรงพยาบาลนี้เป็นอาทิตย์หนึ่งเลย ไม่รู้ว่าเป็นโรคอะไร มีไข้สูงมาก และท้องเสียมาก ผู้ใหญ่เลยจับส่งโรงพยาบาล กลัวจะตายเสียก่อน ถ้าจะเดินทางจากอำเภอแม่สายไปที่อำเภอเมืองเชียงรายก็คงไปกันตอนกลางวัน ไม่ค่อยมีใครเดินทางกลางคืนกัน คงมีผีตายโหงที่ถูกเขายิงตายเรียงตามทางมากมายละมั่ง และถ้าขับไม่ดีก็มักจะลงไปนอนข้างถนนเสียบ่อย ไม่มีเหวเพราะเป็นทุ่งนาเสียมากกว่า ระยะทางก็ไม่ไกล คือจากแม่สายก็มาที่แม่จันทร์ แล้วต่อไปก็เชียงราย ง่าย ๆ แค่นี้เองสามชั่วโมงเท่านั้น

น้าผู้ชายผมคนหนึ่งเพิ่งมาจากเมืองจีนก็ถูกผู้อุปการะรับไปอยู่ที่อำเภอแม่สาย เพราะอ่านเขียนหนังสือจีนดีมากก็ได้ช่วยเหลือเรื่องติดต่อกับชาวฮ่อได้อย่างสะดวก แต่รวมถึงติดต่อซื่อฝิ่นหรือเปล่าผมก็คงไม่แจ้ง ฝิ่นสมัยนั้นเขาชั่งขายกันเป็นจ้อย คงห่อกระดาษแก้วหรือตะกั่วขนาดเท่าก้อนอิฐละครับ น้าผู้ชายคนนี้มีเมียที่เมืองจีนแล้วแต่ว่ายังหนุ่มอยู่ ยังนับว่าโสดอยู่เมื่ออยู่เมืองไทย ก็คงปล่อยทุกข์ของแกโดยไปตีกะหรี่กับผู้หญิงไม่ดีบ้างเป็นครั้งคราวละครับ ผมเด็ก ๆ จะตามไปดูว่าตีกะหรี่มันต่างจากกินกะหรี่กันอย่างไร เขาก็ไม่ให้ไป น่าเสียดายจริง ๆ น้าชายคนนี้เหล้าก็ไม่กิน บุหรี่ก็ไม่สูบ สุขภาพทั่วไปก็ดีอยู่ เพียงแต่ชอบเที่ยวผู้หญิงไม่ดีเท่านั้น แล้วเหตุการณ์ที่ไม่คาดคิดก็เกิดขึ้นกับแกจนได้ คืนนั้นพอกินอาหารเย็นเสร็จ จุดตะเกียงเจ้าพายุสองดวงในร้านค้าและเป็นที่อยู่ด้วย พอค่ำ ๆ หน่อยก็บ่นว่าปวดท้อง แล้วก็ขอเข้านอนก่อนตามภาษาคนโสด สักครู่ก็ได้ยินเสียอาเจียรอย่างแรง ผมเป็นเด็กก็โผล่เข้าไปดู เห็นกระโถนที่ข้างเตียงน้าแกเต็มไปด้วยเลือด ผมก็รีบบอกญาติผู้ใหญ่ซึ่งเป็นญาติผม แกก็ตกใจ รีบเอากระโถนมาลองเลือดที่อาเจียรอีกใบหนึ่ง แต่มันไม่หยุด น้าผู้ชายก็อ๊วกต่อ หมดไปสามสี่กระโถน คืออ๊วกครั้งหนึ่งแล้วก็รอไปอีกครึ่งชั่วโมง เป็นอยู่อย่างนี้สักสามชั่วโมงได้ แล้วแกก็นอนพับไป หมดเรี่ยวหมดแรง หน้าที่ขาวตอนนี้ดูซีด ๆใต้ตะเกียงเจ้าพายุ แล้วเสียงหายใจของแกที่หายใจอย่างฝืดเคืองเหมือนพยายามจะสูดเข้าไปลึก ๆ ก็ค่อยเลือนลางลง จนไม่ได้ยินอีก ผู้ใหญ่ที่ห้อมล้อมอยู่ข้างๆ ต่างก็ยืนตกตลึงไปหมด แล้วใครคนหนึ่งก็เข้าไปจับข้อมือบอกว่าไม่มีชีพจร ลองทีจมูกก็ไม่มีลม ผมเด็ก ๆ ที่มีหน้าที่เทกระโถนที่เต็มไปด้วยเลือดสามสี่กระโถน แล้วก็ยืนรอว่าจะมีอีกไหม พอผู้ใหญ่บอกว่าน้าผมตาย ผมก็ยังงงอยู่เป็นไปได้ไง ยังเห็นกินข้าวเย็นด้วยกัน แล้วก็เข้านอน เกิดอาเจียรเลือดสามสี่กระโถนแล้วก็หยุดหายใจ ตายไปเลย ทำไมมันรวดเร็วขนาดนั้น เพราะมันเป็นครั้งแรกที่รู้ว่าการที่คนเป็น ๆ กลายเป็นคนตายท่าทางมันเป็นอย่างไร ช่างต่างกับคนตายที่ถูกยิงตายผมเคยเห็นแถวหมู่บ้าน น้าชายคนนี้นับว่าชอบพอและเอ็นดูผมมากสำหรับเด็กอย่างผมที่ไม่ได้อยู่กับพ่อแม่ แล้วอยู่ ๆ ก็ตายลงไปต่อหน้าต่อตา ผมยืนหนาวรู้สึกมือไม้สั่นเพราะอากาศหรือเหตุการณ์ คืนนั้นผมนอนไม่หลับ ไม่รู้ว่าเศร้าหรือกลัวกันแน่ เพราะศพเขาก็ยังอยู่บนเตียงเขาซึ่งอยู่ข้างล่างห้องผมพอดี ต้องรอจนรุ่งเช้าถึงจะได้บอกอำเภอเขา เอาศพออกไปได้ ผมก็ยังนึกไม่ออกว่าทำไมญาติผู้ใหญ่ผมไม่ส่งน้าชายผมไปโรงพยาบาลที่เชียงราย เพราะที่บ้านก็มีรถจี๊บอยู่คันหนึ่ง หรือถ้าไปก็อาจตายกลางทางก็ได้ แต่อย่างน้อยก็พยายาม หรือถ้าเรียกหมอกู๋มาอาจจะแนะนำวิธีที่จะช่วยได้ หรืออาจจะมีใครไปเรียกแล้วแต่หมอไม่อยู่ก็ได้ มาจนกระทั่งผมเรียนแพทย์ถึงรู้ว่าแบบนี้อาจเกิดจากเส้นเลือดแดงในกระเพาะแตก เช่น Peptic Ulcer อาจโดนเอาเส้นใหญ่เข้าเลยออกไม่หยุดตายได้อย่างรวดเร็วขนาดนี้ นี่แหละครับคือภาพและความจำถึงอำเภอแม่สายที่ผมยังจำและรำลึกถึงอยู่บ่อย ๆ จนทุกวันนี้ แต่ผมก็ไม่ได้เป็นสมาชิกชาวลานนา เพราะอู้คำเมืองไม่ได้ ลืมหมด

โรคของกระเพาะอาหารถ้าจะแบ่งง่าย ๆ เพื่อให้จำได้ง่าย ก็มีเป็นเยื่อกระเพาะอักเสบทั่วไปแบบเรื้อรัง Chronic Gastritis กับแผลในกระเพาะ Peptic Ulcer

สาเหตุก็คล้าย ๆ กัน 1).พวกที่กินยาจำพวก แก้ปวด NSAID เช่นพวก Ibuprofen, Naprasyn, Indomethacin, Butazolidin(ตอนนี้เขาไม่นิยมใช้กันเพราะทำให้เกิดเรื่องขาดเลือดจนตายได้) เป็นต้น พวกนักดื่มสุราเรื้อรัง 2). พวกที่ป่วยหนัก เช่น บาดเจ็บอย่างหนัก ไฟไหม้ ติดเชื้อโรคอย่างแรง โรคตับและไตพิการ failure ก็ทำให้เป็นเชื้อกระเพาะอักเสบได้ 3). ติดเชื้อโรคแบคทีเรีย Helicobactor pylori ตัวนี้ เดี๋ยวนี้เขายอมรับแล้วว่ามันเป็นสาเหตุของโรคกระเพาะถึง 80-90% ทีเดียว ดังนั้น ถ้าใครมาถามท่านผู้อ่านที่รักยิ่งผมเกี่ยวกับโรคกระเพาะก็คุยได้เลย ส่วนมากเกิดจาก H. pylori ควรจะไปหาหมอไปตรวจแล้วกินยา เปอร์เซนต์หายเกือบ 95% เห็นหรือเปล่า รู้แค่นี้คุณก็ช่วยชีวิตเขาได้แล้ว ไม่เสียเปล่าที่อ่านบทความของผมมาตั้งนาน คุณก็เป็นหมอได้แล้ว จริง ๆ นา(แต่อย่าไปรับจ้างใครฉีดยาก็แล้วกัน เดี๋ยวจะโดนติดคุกเอา) 4). Gastrinoma tumor หรือเขาเรียกว่า Zollinger Ellison Syndrome ทำให้เกิดน้ำย่อยในกระเพาะเพิ่มขึ้นมากมาย เลยไปย่อยเนื้อกระเพาะเข้า

กลับไป ตอนที่ 5 อ่านต่อ ตอนที่ 7

หมายเหตุ : ลิขสิทธิ์ตามกฎหมายของบทความนี้ เป็นของผู้เขียนบทความแต่เพียงผู้เดียว ท่านผู้อ่านที่สนใจจะนำบทความนี้ ไปเผยแพร่ สามารถติดต่อได้ที่ info@cualumni.us